Transgender … geslacht in paspoort veranderen. Hoe werkt dat?
Op een gegeven moment wil je niet meer in je paspoort bekend staan als ‘man’, maar als ‘vrouw’. Of je wil juist niet meer bekend staan als ‘vrouw’, maar als ‘man’ in je paspoort. Je kunt je geslacht in je paspoort dan officieel laten veranderen. Hoe regel je dit nou eigenlijk? Het antwoord lees je in dit artikel!
Utrecht, door mr. Kim Smienk
Regels geboortegeslacht veranderen voor 1 juli 1985
Wanneer je voor 1 juli 1985 je geboortegeslacht in je paspoort wilde wijzigen, was dit niet altijd mogelijk. Dit mocht namelijk alleen als je geboortegeslacht ‘onjuist’ in de geboorteakte was opgenomen. En met ‘onjuist opgenomen’ wordt een administratieve fout bedoeld. Er moest dan wegens een administratieve fout bij een als vrouw geboren persoon ‘man’ zijn opgenomen in de geboorteakte (of andersom). Transgender zijn was geen reden om je geboortegeslacht aan te kunnen passen in je paspoort.
Voor 1 juli 1985 kon je als transgender je geboortegeslacht eigenlijk niet veranderen.
Regeling geboortegeslacht veranderen na 1 juli 1985
Sinds 1 juli 1985 is het in Nederland mogelijk om je geboortegeslacht in je paspoort aan te passen. Hiermee was Nederland een van de eerste landen in Europa die geslachtswijziging juridisch gezien toestond. Er werden wel wat eisen gesteld voordat het geboortegeslacht officieel gewijzigd mocht worden.
Eis 1: Ongetrouwd zijn
Ten eerste mocht je niet getrouwd zijn. Dit klinkt misschien wat gek. Maar eigenlijk is dit wel te verklaren. Het ‘homohuwelijk’ bestond namelijk nog niet op 1 juli 1985. Het was dus juridisch gezien onmogelijk om met iemand getrouwd te zijn die van hetzelfde geslacht is. Sinds 1 april 2001 is het ‘homohuwelijk’ gelukkig toegestaan in Nederland!
Eis 2: Lichamelijke veranderingen
Ten tweede moest je lichamelijk veranderd zijn naar het ‘nieuwe’ geslacht. Er werd bij deze eis wel rekening mee gehouden dat het medisch en psychologisch mogelijk moest zijn om fysiek te veranderen.
Na 1 juli 1985 kon je je geboortegeslacht wijzigen op drie voorwaarden. Je moest fysieke veranderingen zijn ondergaan, je moest onvruchtbaar zijn en je moest ongetrouwd zijn.
Eis 3: Onvruchtbaarheid na geslachtsaanpassing
Ten derde mocht je na je geslachtswijziging niet meer in staat zijn om een kind te krijgen. Een persoon die als geboortegeslacht man was, mocht geen kind meer kunnen verwekken. Een persoon die als geboortegeslacht vrouw was, mocht geen kind meer kunnen baren. In de tijd dat deze regel gold wilde men voorkomen dat iemand die juridisch gezien een ander geslacht had dan diens geboortegeslacht een kind zou krijgen.
Geboortegeslacht veranderen vanaf 1 juli 2014 (Transgenderwet)
Op 1 juli 2014 is de zogenoemde ‘Transgenderwet’ in werking getreden. Vanaf dit moment kan elke Nederlander van 16 jaar of ouder onder bepaalde voorwaarden diens geboortegeslacht officieel laten aanpassen. Er is ‘gekozen’ voor een leeftijd van 16 jaar of ouder omdat je vanaf je 16e zelfstandig toestemming kan geven voor geneeskundige behandelingen. De gedachte is dat als je vanaf je 16e zelfstandig toestemming kan geven voor geneeskundige behandelingen, je ook zelfstandig kan beslissen om je geboortegeslacht in je paspoort te laten veranderen.
Op 1 juli 2014 trad de Transgenderwet in werking. Hierdoor kun je als transgender je geboortegeslacht eenvoudiger veranderen.
Deskundigenverklaring
Je kunt voor deze wijziging van je geboortegeslacht naar de gemeente waar je geboorte geregistreerd is. Je moet bij de gemeenteambtenaar een ‘deskundigenverklaring’ afgeven. Deze verklaring kun je krijgen van hiervoor aangewezen deskundigen. Dit is vaak een psychiater of psycholoog waarbij je in behandeling bent. Deze deskundigen moeten volgens bepaalde protocollen werken en moeten aan bepaalde eisen voldoen.
In de deskundigenverklaring verklaart de deskundige dat je ‘de duurzame overtuiging hebt’ dat je je geslacht officieel wil wijzigen en niet door een psychiatrische stoornis je geslachtsverandering wil aanvragen. Daarbij wordt door de eis dat je een deskundigenverklaring moet laten zien beoogd identiteitsfraude voorkomen.
Veranderen geslacht bij je geboortegemeente
Wanneer je 16 jaar of ouder bent kun je met je getekende deskundigenverklaring naar je geboortegemeente gaan. De gemeenteambtenaar maakt dan een aantekening op je geboorteakte waarin staat dat je geboortegeslacht gewijzigd is. Het maken van deze aantekening is kosteloos.
Wanneer je je geslachtswijziging ‘regelt’ bij je geboortegemeente, kun je gelijk je voornaam of voornamen veranderen als je dat wil.
Nadat je geslacht in de Basisregistratie personen (BRP) is gewijzigd kun je een nieuw paspoort, identiteitsbewijs en rijbewijs aanvragen bij je woongemeente met je ‘juiste’ geslacht erop vermeld. Vergeet niet om ook een nieuw rijbewijs aan te vragen!
Vergeet niet om na je geslachtswijziging een nieuw paspoort, identiteitsbewijs en rijbewijs aan te vragen.
Kan je een genderneutraal paspoort aanvragen?
Een genderneutraal paspoort kun je niet bij de gemeente aanvragen. Mocht je dit willen dan zul je dit moeten aanvragen bij de rechtbank. Lees meer over de ‘X/X’ in je paspoort in dit artikel!
Tot slot
Als je trans bent komt er heel wat op je af. De juridische rompslomp en regeltjes zit je helemaal niet op te wachten. Vind je het fijn als ik je hierbij ondersteun? Neem dan gerust contact op voor een kennismaking!