Getrouwde moeders en onbekende spermadonor

In de praktijk krijg ik wel eens vragen van getrouwde vrouwen die met een onbekende spermadonor een kind krijgen over de juridische positie van de ‘meemoeder’. Vaak hoor ik deze vrouwen zeggen ‘we zijn automatisch juridisch de ouders want we zijn getrouwd, toch?’ Dit is niet helemaal juist. Met dit artikel leg ik daarom uit hoe het juridisch ouderschap van de ‘meemoeder’ in elkaar zit, zodat voorkomen kan worden dat het ‘regelen’ van het ouderschap voor de meemoeder misgaat.

Utrecht, door mr. Kim Smienk

Meemoeder

‘Meemoeder’, ‘lesbische ouder’, ‘moeder die niet zwanger is’ … de moeder die niet bevalt van haar kind noem ik voor het gemak de ‘meemoeder’.

Let op, dit artikel gaat specifiek over twee getrouwde vrouwen die zwanger worden met behulp van sperma dat ‘anoniem’ is gedoneerd in een vruchtbaarheidskliniek. In een volgend artikel wijd ik uit over het juridische ouderschap voor getrouwde vrouwen die met behulp van een bekende spermadonor zwanger worden.

Bekende en onbekende donor

In een eerdere blog beschreef ik het verschil tussen onbekende donors en bekende donors. Belangrijk is om het verschil tussen een bekende spermadonor en een onbekende spermadonor op een rijtje te hebben. Kort gezegd is een onbekende donor een donor die zijn sperma gedoneerd heeft aan een vruchtbaarheidskliniek. Bekende donoren zijn voor de wettelijke regelingen eigenlijk alle andere spermadonoren.

Een onbekende donor heeft zijn sperma ‘anoniem’ gedoneerd aan een vruchtbaarheidskliniek. Een bekende donor doneert ook zijn sperma, maar doet dit niet ‘anoniem’ in een vruchtbaarheidskliniek.

‘Anonieme’ spermadonor

Wanneer jij of je vrouw zwanger wordt met behulp van een spermadonor en dit gebeurt niet met ‘anoniem’ gedoneerd sperma in een vruchtbaarheidskliniek, dan moeten jullie de wettelijke regelingen voor ‘bekende donoren’ volgen. Dit is ook het geval wanneer je eigenlijk die ‘bekende donor’ helemaal niet of niet goed kent. En ook als jullie zelf een spermadonor meenemen naar een vruchtbaarheidskliniek moeten jullie de regelingen voor ‘bekende donoren’ volgen.

Een onbekende spermadonor is dus echt alleen een man die zijn sperma ‘anoniem’ gedoneerd heeft aan een vruchtbaarheidskliniek. Deze man is eigenlijk niet helemaal anoniem. Anoniem sperma doneren mag namelijk niet in Nederland omdat een kind het recht heeft om te weten van wie die afstamt.

Zodra het kind twaalf is mag het kind informatie over de spermadonor opvragen en zodra het kind zestien is geworden kan het kind contactgegevens van de spermadonor. Zodra het kind zestien is geworden kan het dan ook contact opnemen met de spermadonor.

Getrouwde moeders

Wanneer twee vrouwen getrouwd met elkaar zijn en zij worden moeders met behulp van gedoneerd sperma uit een vruchtbaarheidskliniek dan geldt het volgende. In deze vruchtbaarheidskliniek krijgen de vrouwen een verklaring. In deze verklaring staat dat de vrouwen met behulp van ‘anoniem’ gedoneerd sperma uit de vruchtbaarheidskliniek zwanger zijn geworden.

Mensen denken vaak dat de meemoeder automatisch de juridische moeder van haar kind is. Dit is niet zo!

Het is nodig dat de moeders de verklaring die zij hebben gekregen van de vruchtbaarheidskliniek laten zien bij de gemeente. De gemeente registreert dan de ‘meemoeder’ als juridische moeder van het kind. De moeder die bevalt van het kind is volgens de wet automatisch de juridische moeder van het kind. Op deze manier zijn de moeders beide juridisch de moeder van het kind.

Moeders met een geregistreerd partnerschap

Voor vrouwen met een geregistreerd partnerschap geldt hetzelfde als voor vrouwen die getrouwd zijn met elkaar. Deze vrouwen krijgen ook een verklaring van de vruchtbaarheidskliniek. En ook deze vrouwen moeten ook naar de gemeente gaan met deze verklaring. De ‘meemoeder’ is dan geregistreerd als de juridische moeder van het kind.

De moeder die bevalt van het kind is volgens de wet automatisch de juridische moeder van haar kind.

En de moeder die bevalt van het kind is ook in dit geval automatisch de juridische moeder van het kind. Pas na het laten zien van de verklaring van de vruchtbaarheidskliniek, zijn de vrouwen allebei juridisch gezien de moeders van hun kind.

Waar zie ik het mis gaan in de praktijk?

Waar ik het in de praktijk mis zie gaan is dat vrouwen denken dat de meemoeder ‘automatisch’ de juridische moeder van haar kind is. Maar dit is niet zo. Het klopt wel dat de meemoeder geen ingewikkelde procedures hoeft te doorlopen om geregistreerd te worden als de juridische moeder van haar kind. Ook hoeft de getrouwde meemoeder haar kind niet te erkennen.

Maar de meemoeder wordt niet automatisch aangemerkt als de juridische moeder van haar kind. De moeders moeten namelijk wel naar de gemeente gaan met de verklaring die zij hebben gekregen van de vruchtbaarheidskliniek. Pas na het laten zien van deze verklaring bij de gemeente is de meemoeder geregistreerd als juridische moeder van haar kind.

De moeders moeten met de verklaring van de vruchtbaarheidskliniek naar de gemeente gaan. De gemeente registreert de meemoeder dan als juridische moeder van het kind.

Wanneer de getrouwde moeders niks doen, dan is bij de geboorte de meemoeder niet de juridische moeder van haar kind. De meemoeder wordt dus niet automatisch de juridische moeder van haar kind!

Ook al er sprake is van een onbekende donor (dus een donor die sperma heeft gedoneerd aan een vruchtbaarheidskliniek), de moeders moeten wel met de verklaring die zij hebben gekregen van de vruchtbaarheidskliniek langs de gemeente om de meemoeder de juridische moeder te laten worden van haar kind. Zonder het laten zien van deze verklaring bij de gemeente is de ‘meemoeder’ niet geregistreerd als juridische moeder van haar kind.

Conclusie

De wetten en regelingen waar je als moeders mee te maken heeft zijn best ingewikkeld. Wil je samen met je vrouw een kind krijgen? Vraag op tijd advies! Neem gerust contact op voor een kennismaking en een advies op maat.