Kun je inmiddels al een X op je paspoort krijgen?

Gender X maart 1, 2023

In juli 2022 schreef ik in een eerder artikel over een wetsvoorstel dat een niet-binaire geslachtsaanduiding op identiteitsbewijzen mogelijk zou moeten maken. Je kunt momenteel zeker een X op je paspoort of identiteitskaart krijgen. Dat is gelukkig niet het probleem! Je moet de X momenteel nog wel bij de rechtbank aanvragen.

Kamerlid Lisa van Ginneken (D66) diende in november 2021 een amendement in bij het wetsvoorstel dat de voorwaarden voor wijziging van de geslachtsvermelding op paspoorten en identiteitskaarten verandert. Het amendement zou er voor moeten zorgen dat mensen voortaan ook bij de gemeente een X op hun paspoort of identiteitskaart kunnen regelen, zonder dat hier een advocaat en een rechtbank voor nodig zijn. Lisa van Ginneken heeft inmiddels aangegeven dit amendement te gaan intrekken, en een nieuw wetsvoorstel te gaan doen. Op dit moment heeft Lisa van Ginneken dit wetsvoorstel nog niet ingediend. Het is dus nog even wachten voordat er in de Tweede Kamer weer gesproken gaat worden over non-binaire aanduidingen op paspoorten en identiteitskaarten.

Helaas is het voor nu dus niet het vooruitzicht dat er binnen korte tijd een niet-binaire / non-binaire geslachtsvermelding aangevraagd kan worden bij de gemeente. Als je een X wil, kun je deze aanvragen bij de rechtbank. Wil je weten hoe dat precies gaat? Hieronder vind je mijn 10-stappenplan om een X op je paspoort of ID-kaart te krijgen.

Hoe regel je de X in je paspoort?

Voor de aanvraag van de X in je paspoort hoef je zelf eigenlijk niet veel te doen. Ik stel een stuk voor de rechtbank op. Dit stuk bespreken we natuurlijk samen voordat ik het naar de rechtbank stuur. Dit stuk kun je als je dat wil aanvullen door een brief te schrijven aan de rechter. Je kunt in deze brief aangeven wat het voor je zou betekenen om een X in je paspoort te krijgen. Dit geeft de rechter een duidelijker beeld van je. Dit is trouwens zeker niet verplicht.

In Nederland werkt elke rechtbank iets anders. De ene rechtbank wil namelijk graag dat mensen die een aanvraag doen voor een X langskomen om te praten, en bij de andere rechtbank hoeft dit weer niet. Tijdens een kennismaking zal ik je aangeven of ‘jouw’ rechtbank je op gesprek zal vragen of niet. Dan ben je hierop voorbereid. Mocht je op gesprek gaan bij de rechter dan ben ik hier uiteraard bij. Komt goed!

Het verschilt ook per rechtbank hoelang de aanvraag voor de X duurt. De snelste aanvraag was bij mij twee weken, maar gemiddeld duurt het drie maanden. Uiteindelijk krijg ik een brief van de rechter waarin staat dat je de X op je paspoort zal krijgen. Voor een meer uitgebreid verhaal over de procedure om de X in je paspoort te krijgen lees je mijn ’10 stappenplan Gender X’.

Kun je je voornaam ook veranderen?

Veel mensen die een X op hun paspoort willen gebruiken ook een non-binaire voornaam. De wijziging van je voornaam kun je gelijk bij de rechter aanvragen in dezelfde procedure, dus dat is makkelijk. Er zijn geen hoge eisen aan het veranderen van je voornaam. De belangrijkste eis is dat de gevraagde voornaam niet ongepast mag zijn. Je mag bijvoorbeeld geen scheldwoord als voornaam hebben, en het woord ‘keuken’ of ‘tafel’ zal ook niet snel toegewezen worden door een rechter. Het spreekt voor zich dat de kans dat je gevraagde voornaam door de rechter afgewezen wordt nihil is.

Wat kost het aanvragen van een X in je paspoort?

Een rechtszaak kost (helaas) geld. Gelukkig zijn er subsidies mogelijk. Wanneer je een inkomen en vermogen onder een bepaalde norm hebt, betaalt de Raad voor de Rechtsbijstand namelijk het grootste gedeelte van je rechtszaak. En als je in de bijstand zit betaalt de gemeente vanuit de bijzondere bijstand vaak 100% van de kosten van je rechtszaak.

Het is daarom belangrijk om uit te zoeken of je recht hebt op subsidies. Als advocaat help ik je uiteraard bij het aanvragen van subsidies, dit hoef je niet zelf te doen. In mijn eerdere artikel schreef ik over de tarieven van 2023 voor niet-binaire aanduidingen op paspoorten:

Mensen die in de bijstand zitten kunnen gratis een X op hun paspoort aanvragen.
Alleenstaanden (zonder kind) met een inkomen tot € 21.300,- bruto kunnen voor € 245,- de X op het paspoort aanvragen.
Alleenstaanden met een kind en een inkomen tot € 29.600,- bruto kunnen voor € 245,- de X op het paspoort aanvragen.
Mensen die samenwonen met een partner die een inkomen hebben tot € 29.600,- kunnen voor € 245,- een X op het paspoort aanvragen (let op: het inkomen van de partner wordt ook meegeteld).
Alleenstaanden (zonder kind) met een inkomen tussen de € 29.600,- en € 42.400,- betalen een eigen bijdrage tussen de € 245,- en € 950,-. Hierbij geldt: hoe hoger je inkomen, hoe hoger je eigen bijdrage.
Mensen die samenwonen met een partner en een inkomen tussen de € 29.600,- en € 42.400,- betalen een eigen bijdrage tussen de € 245,- en € 950,-. Hierbij geldt: hoe hoger je inkomen, hoe hoger je eigen bijdrage.

Mocht je niet in aanmerking komen voor subsidie voor je rechtszaak, houd dan rekening met € 1.200,- voor het aanvragen van de ‘X’ in je paspoort.

Ik hoop dat bovenstaande je niet te veel duizelt. Als je twijfelt of je recht hebt op subsidie dan is dat geen probleem. Ik kan een aanvraag voor subsidie (een toevoeging) voor de X op je paspoort doen. Je krijgt dan binnen twee dagen te horen of je recht hebt op subsidie, en zo ja hoe hoog je eigen bijdrage is.

Lees meer over de kosten van de aanvraag van gender X in je paspoort of op je identiteitskaart in mijn andere artikel.

Heb je een verklaring van een psycholoog nodig?

In de praktijk merk ik dat mensen denken dat er een verklaring van een psycholoog nodig is voor het aanvragen van een X op het paspoort. Dit is gelukkig niet zo! Voor het ‘wisselen’ van de geslachtsregistratie ‘Man’ naar ‘Vrouw’ (en andersom) is wel een verklaring van een psycholoog nodig. Zo’n verklaring wordt een deskundigenverklaring genoemd. Maar voor de aanvraag van een X is dit dus niet nodig.

Mijn tip hierbij is dat je je niet gek moet laten maken door social media en andere berichten in de media. Er wordt in de media namelijk vaak geschreven dat er een verklaring van een psycholoog nodig zou zijn voor het verkrijgen van een X op het paspoort, maar dit klopt dus niet.

Zijn er nadelen aan een X op je paspoort?

Je moet in ieder geval rekening houden met twee dingen. Ten eerste: reizen naar het buitenland. Niet ieder land is even LGBTQI+ vriendelijk. Denk er dus over na of je wil gaan reizen in de toekomst, en als je een X op je paspoort hebt kun je eventueel voordat je gaat reizen navraag doen bij de ambassade van het land waar je naartoe wil gaan om te vragen hoe er gereageerd wordt op de X op je paspoort.

Ik hoor eigenlijk altijd van mijn cliënten dat de procedure om de X in het paspoort te krijgen ze heel erg is meegevallen.

Ten tweede: bevolkingsonderzoeken. Wanneer je een X op je paspoort hebt kan het gebeuren dat je niet meer voor bevolkingsonderzoeken wordt uitgenodigd waar je wel aan wil deelnemen. Denk hierbij aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker en baarmoederhalskanker. Uitnodigingen voor deze onderzoeken worden op basis van het bij de gemeente geregistreerde geslacht verstuurd. Met een X op je paspoort moet je er daarom goed op letten dat je jezelf aanmeldt voor de onderzoeken waar je aan wil meedoen.

Is er een kans dat de X wordt afgewezen door de rechter?

Als advocaat moet ik uiteraard meegeven dat het niet 100% zeker is dat de rechter je verzoek om de X ook toewijst. Al moet ik toegeven dat zo’n verzoek bij mij nog nooit is afgewezen. Er zijn daarom nu al tientallen volwassenen die ik via de rechter aan een X op hun paspoort heb geholpen. En stiekem ben ik daar erg trots op!

Tot slot

Kamerlid Van Ginneken heeft in november 2021 een amendement ingediend om ervoor te zorgen dat mensen in de toekomst niet meer naar de rechter hoeven te stappen om een X op hun paspoort te krijgen. Hoewel ik mijn werk erg leuk vind, vind ik natuurlijk ook dat het belangrijk is dat mensen niet meer naar de rechter hoeven te stappen om de X in hun paspoort aan te vragen. Totdat dit zo ver is help ik als advocaat graag nog vele mensen aan een X op hun paspoort! Denk je na over de X op je paspoort of ID-kaart? Stuur me gerust een berichtje (via kim@kimsmienkadvocatuur.nl), dan maken we kennis en bespreken we de aanvraag!