Lesbisch ouderschap, waar begin je?

Op een gegeven moment heb je de perfecte partner gevonden. Jullie gaan samenwonen en misschien trouwen. En die kinderwens wordt vaak al vroeg in de relatie besproken. Op een gegeven moment zijn jullie er klaar voor om jullie kinderwens vorm te gaan geven. En waar begin je dan als lesbisch stel?

Utrecht, door mr. Kim Smienk

Co-ouderschap of een donor?

Allereerst is goed om te bedenken hoe je het ouderschap voor je ziet. Wanneer je als twee vrouwen samen een kind wil krijgen is hier (meestal) een derde bij nodig. Willen jullie deze derde een rol laten spelen in het leven van jullie kind(eren)?

Er zijn vrouwen die een co-ouderschapsconstructie aangaan met één of twee mannen. Dan krijgt jullie kind bijvoorbeeld twee vaders en twee moeders. Er zijn ook vrouwen die zelf de gehele opvoeding van hun kind(eren) willen doen en met behulp van een donor zwanger worden.

Bekende of onbekende donor?

Wanneer jullie zwanger willen worden met behulp van een donor, sta je voor de keuze voor een bekende donor of een onbekende donor. Wat is nu precies het verschil? Over het verschil tussen bekende en onbekende donoren schreef ik al eerder een artikel over.

Het komt erop neer dat wanneer je zwanger wordt met behulp van een donor die zijn sperma ‘anoniem’ heeft gedoneerd aan een ziekenhuis, dat je dan gebruik maakt van een onbekende donor. Je weet niet wie deze onbekende donor is op het moment dat je zwanger raakt. Wel kan je bepaalde informatie opvragen over deze onbekende donor. Bijvoorbeeld de haarkleur en het opleidingsniveau van deze onbekende donor. Pas als jullie kind zestien is geworden kunnen de contactgegevens van deze onbekende donor opgevraagd worden.

Alle donoren die niet gedoneerd hebben aan een ziekenhuis, zijn ‘bekende donoren’. Dit is bijvoorbeeld een man uit jullie vriendenkring of een man die jullie via internet ontmoeten.

Hoe vind je een donor of co-ouder?

In de praktijk zie ik veel stellen die hun donor of co-ouder hebben gevonden via Stichting Meer dan Gewenst. Stichting Meer dan Gewenst organiseert bijeenkomsten waar mensen een donor of co-ouder kunnen ontmoeten. En op de website van Stichting Meer dan Gewenst kunnen vrouwen een oproep plaatsen waarin ze aangeven op zoek te zijn naar een donor of co-ouder. Op dit moment kunnen donoren geen oproep plaatsen op de website van Stichting Meer dan Gewenst. Wel kunnen donoren reageren op oproepjes van vrouwen die een donor zoeken.

Ook zie ik in de praktijk veel mensen die hun donor of co-ouder vinden via de website OneWish. Voor deze website betaal je maandelijks een (klein) bedrag. Bij OneWish kunnen zowel vrouwen die een donor zoeken als donoren een oproep plaatsen.

Uiteraard zie ik in de praktijk ook mensen die offline een donor of co-ouder hebben gevonden. Bijvoorbeeld een collega, een vriend of een familielid waarmee een donor- of co-ouderconstructie wordt aangegaan.

Wat moet je regelen met een co-ouder of donor?

De basis van goed co-ouderschap en duidelijk donorschap leg je op papier vast in een co-ouderschapsplan of in een donorcontract. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk deze co-ouderschapsplannen en donorcontracten zijn.

Juridisch gezien is er een enorm verschil tussen co-ouderschap en een donorconstructie. Bij co-ouderschap hebben alle co-ouders namelijk een rol als ouder in het leven van het kind. Alle co-ouders gaan voor het kind zorgen, het kind naar school brengen en zijn allemaal betrokken bij ouderavonden op school.

Bij een donorconstructie komt het er vaak op neer dat een kind één of twee ouders krijgt die voor het kind gaan zorgen. De donor heeft geen rol als ouder in het leven van het kind. Dit zegt niet dat de donor het kind nooit kan zien. Er zijn mensen die afspreken dat de donor het kind één keer per maand of één keer per jaar zal zien. Maar deze donor kan niet juridisch ouder van het kind worden, en zal niet voor het kind zorgen.

Wat staat er in een co-ouderschapsplan?

In een co-ouderschapsplan staan verschillende dingen. Bijvoorbeeld:

• Op welke dagen is het kind bij welke ouder(s)?
• Hoe betalen jullie de kosten van sportclubjes en vakanties?
• Wat zijn de afspraken wanneer ouders hun relatie met elkaar verbreken? Waar gaat het kind dan wonen?
• Welke ouder zorgt er voor een zorgverzekering voor het kind?

Een co-ouderschapsplan is de basis voor co-ouderschap. Het opstellen van een co-ouderschapsplan is daarom niet zo gedaan. Hiervoor houden we minimaal drie gesprekken met elkaar. Ik hoor vaak dat mensen het fijn vinden om hun afspraken zwart op wit te zien. Omdat dan 100% duidelijk is wat de verwachtingen zijn van alle co-ouders.

Wat staat er in een donorcontract?

In een donorcontract wordt beschreven dat de biologische vader van het kind (de donor) niet juridisch ouder van het kind zal worden. Dit zorgt ervoor dat de donor niet zomaar co-ouderschap kan afdwingen bij een rechter. Ook zorgt dit ervoor dat een donor geen kinderalimentatie hoeft te betalen. De donor heeft dus geen ouderrol in het leven van het kind.

In het donorcontract staat daarom letterlijk beschreven dat de biologische vader donor zal zijn. Ook is het belangrijk om in het donorcontract op te schrijven of er contact zal zijn tussen het (toekomstige) kind en de donor.

Je kind erkennen of adopteren?

Wanneer jullie eruit zijn of je voor een co-ouderschapsconstructie, een bekende donor of een onbekende donor kiezen sta je voor de volgende keuze. Twee moeders worden namelijk niet vanzelf juridisch ouder van hun kind.

De moeder die het kind draagt is volgens de wet automatisch de juridische moeder van het kind. De moeder die het kind niet draagt wordt ook wel de ‘meemoeder’ of de ‘duomoeder’ van het kind genoemd. Ik houd zelf niet zo van deze termen, jullie zijn immers allebei evenveel moeder van je kind!

De moeder die het kind niet draagt zal jullie kind moeten erkennen bij de gemeente of moeten adopteren via de rechter. Pas na deze erkenning of na deze adoptie is de moeder die het kind niet draagt de juridische moeder van het kind.

Het erkennen van een kind regel je bij de gemeente en is gratis. Het adopteren van een kind gaat via de rechtbank en kost geld. Veel moeders maken de keuze voor adoptie in verband met vakanties in het buitenland. Moeder die hun kind erkend hebben worden namelijk niet in alle landen gezien als juridische moeder van hun kind. Het voordeel van adopteren is dat de meeste landen in de wereld een moeder die haar kind heeft geadopteerd zien als juridische moeder van hun kind.

Stel je bent in het buitenland met je kind. En er is iets medisch aan de hand met je kind en jullie zijn in het ziekenhuis. Dan wil je niet in de situatie belanden waarin de artsen zeggen dat je geen beslissingen mag maken over de medische behandeling van je kind omdat ze je niet zien als juridische moeder. Om deze reden adopteren veel ‘meemoeders’ en ‘duomoeders’ hun kind. Ben je benieuwd hoe zo’n adoptie precies gaat? Neem dan even contact met me op, dan bespreken we dat even.

Tot slot

Bij het in vervulling willen laten gaan sta je voor veel keuzes. Deze keuzes zijn niet altijd makkelijk. Wil je eens met me praten over deze keuzes en de juridische gevolgen daarvan? Neem dan gerust contact op.