Duomoeder of meemoeder: je kind erkennen, adopteren of de Ouderschapsverklaring gebruiken?

Net als dat jullie als vrouwenstel niet vanzelf ouders worden, worden jullie ook niet vanzelf allebei juridisch ouder van jullie kind. De moeder die het kind niet draagt moet namelijk nog iets regelen voordat zij de juridische moeder van haar kind is. Hiervoor heeft zij drie opties: de Ouderschapsverklaring, erkennen of adopteren. Bijna dagelijks krijg ik daarom de vraag ‘kun je beter de Ouderschapsverklaring gebruiken, erkennen of adopteren?’

Door advocaat mr. Kim Smienk

Juridisch ouderschap bij een lesbisch stel

De moeder die het kind draagt is volgens de wet automatisch de juridische moeder van haar kind. De moeder die haar kind niet draagt wordt ook wel de ‘meemoeder’ of de ‘duomoeder’ van het kind genoemd. Ik houd zelf niet zo van deze termen, het lijkt door deze termen namelijk net alsof er een verschil tussen jullie is. Terwijl jullie allebei evenveel moeder van jullie kind zijn.

De moeder die het kind niet draagt moet nog iets moeten regelen voordat zij juridisch moeder is van haar kind. Er zijn drie opties:

x

Optie 1: Ouderschapsverklaring laten zien bij de gemeente

Wanneer de zwangerschap tot stand is gekomen met behulp van een onbekende donor én de moeders met elkaar getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, dan kan de moeder die het kind niet draagt juridisch moeder worden door een ‘Ouderschapsverklaring’ te laten zien aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Deze Ouderschapsverklaring laat je zien aan de gemeenteambtenaar tijdens de geboorteaangifte van het kind.

Deze verklaring wordt afgegeven door de Stichting Donorgegevens en kan online aangevraagd worden. Het ziekenhuis dat de zwangerschap tot stand heeft gebracht informeert de Stichting Donorgegevens over jullie zwangerschap. In deze Ouderschapsverklaring staat dat de biologische vader van het kind een onbekende donor is.

Optie 2: Erkennen

De moeder die haar kind niet draagt kan haar kind ook erkennen. Je gaat hiervoor voor de gemeente. Soms kan de erkenning ook online geregeld worden via de website van de gemeente. Voor de geboorte van het kind kunnen moeders hiervoor terecht bij elke gemeente in Nederland. Na de geboorte van een kind kan de erkenning alleen geregeld worden bij de gemeente waarin het kind is geboren. Het erkennen van een kind is gratis. Na het erkennen van het kind is de moeder die het kind niet draagt de juridische moeder van het kind.

Optie 3: Adopteren

De moeder die haar kind niet heeft gedragen heeft ook de optie om haar kind te adopteren. Adoptie kan door een advocaat aangevraagd worden bij de rechtbank. Veel moeders maken de keuze voor adoptie in verband met vakanties in het buitenland. Moeders die hun kind erkend hebben of via een Ouderschapsverklaring juridisch moeder zijn geworden, worden namelijk niet in alle landen gezien als de juridische moeder van hun kind. Het voordeel van adopteren is dat de meeste landen in de wereld een moeder die haar kind heeft geadopteerd zien als de juridische moeder van hun kind.

Stel je bent in het buitenland met je kind. En er is iets medisch aan de hand met je kind en jullie zijn in het ziekenhuis. Dan wil je niet in de situatie belanden waarin de artsen zeggen dat je geen beslissingen mag maken over de medische behandeling van je kind omdat ze je niet zien als juridische moeder. Om deze reden adopteren veel moeders hun kind.

Op welk moment in de zwangerschap moet je een adoptie gaan regelen?

Adoptie kun je aanvragen tijdens de zwangerschap en na de geboorte van het kind. Ik adviseer jullie met klem om de adoptie tijdens de zwangerschap al te gaan regelen, en uiterlijk in week 20 van de zwangerschap contact met me op te nemen hiervoor.

Het voordeel van het aanvragen van adoptie tijdens de zwangerschap is namelijk dat beide moeders dan vanaf de geboorte de juridische moeder van hun kind zijn. Wanneer je pas na de geboorte van jullie kind de adoptie gaat regelen, is alleen de moeder die het kind heeft gedragen vanaf de geboorte de juridische moeder van het kind.

Adopteren kan dus wel na de geboorte van jullie kind, maar het is verstandig om dit al tijdens de zwangerschap te regelen. Daarbij is dit ook praktisch. Als we tijdens de zwangerschap de adoptie aanvragen bij de rechtbank kunnen jullie je na de geboorte focussen op jullie kindje. Achter de schermen regel ik dan jullie adoptie zonder dat ik jullie hoef lastig te vallen met vragen.

Wisselen tussen erkennen, de Ouderschapsverklaring gebruiken en adopteren kan niet

Wat enorm belangrijk om te weten is, is dat als een moeder haar kind erkend heeft zij nooit meer haar kind kan adopteren. Het ‘wisselen’ tussen erkennen en adopteren kan dus niet! Ook na het laten zien van de Ouderschapsverklaring bij de gemeente kan er niet meer geadopteerd worden door de ‘meemoeder’. Dit zorgt er des te meer voor dat jullie goed moeten nadenken of jullie een Ouderschapsverklaring willen laten zien bij de gemeente, willen erkennen of willen adopteren.

Wat nu als je de Ouderschapsverklaring hebt laten zien bij de gemeente of je kind erkend hebt en op vakantie wil naar een land dat minder lesbian-vriendelijk is? Bel me dan op tijd. We kunnen dan voordat jullie op vakantie gaan een aanvraag doen bij de rechtbank. We vragen dan aan de rechtbank om te verklaren dat de moeder die via de Ouderschapsverklaring of via erkenning juridisch moeder is geworden de juridische moeder van jullie kind is. Zo’n verklaring van een rechtbank zorgt ervoor dat je in sommige landen sterker staat. Ondanks dat je na een erkenning nooit meer kan adopteren, ben je in het buitenland dus niet per se verloren als moeder die via de Ouderschapsverklaring of via erkenning juridisch moeder is geworden.

Moeten we getrouwd zijn voor adoptie of erkenning?

In de praktijk merk ik dat aanstaande moeders vaak denken dat zij getrouwd moeten zijn voordat zij hun kind kunnen erkennen of adopteren. Dit is niet het geval. Ook ongetrouwde moeders kunnen hun kind erkennen of adopteren. Een geregistreerd partnerschap of een samenlevingscontract is ook niet nodig. Als je via de Ouderschapsverklaring juridisch moeder wil worden van je kind is het wel nodig dat jullie getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben.

x

Wat kost de duomoederadoptie?

Over de kosten van adoptie door twee moeders heb ik een uitgebreid artikel geschreven. Het komt erop neer dat de kosten van de adoptie afhankelijk zijn van het inkomen van de moeders. Bij een gezamenlijk inkomen tot € 41.600,- krijg je korting op de kosten van de adoptie. Sommige moeders betalen niets voor de adoptie en kunnen dit gratis aanvragen, en sommigen moeten een eigen bijdrage betalen. Wanneer er een gezamenlijk inkomen is van de moeders boven de € 41.600,- dan zijn de kosten van de adoptie € 1.000,-.

x

Tot slot

Of jullie ervoor kiezen om jullie kind te erkennen of te adopteren is een persoonlijke keuze. Het is goed om te onthouden dat je na een erkenning niet meer kunt adopteren. Daarom is het belangrijk dat jullie goed nadenken over de keuze om te erkennen of te adopteren.

Wanneer je googlet op adoptie, dan zie je vaak verschijnen dat je drie jaar samengewoond moet hebben voordat je een kind kunt adopteren. Dit is niet het geval bij adoptie door vrouwenstellen. Deze ‘samenwooneis’ van drie jaar geldt bij andere typen adopties. Bijvoorbeeld bij adoptie van een kind uit het buitenland. Wat ik hiermee wil aangeven is dat er op google veel informatie te vinden is over adoptie die niet van toepassing is op vrouwenstellen. Zorg daarom voor voorlichting door een gespecialiseerde advocaat.

Komen jullie er niet uit? Ik spreek vaak (aanstaande) moeders die met de kwestie erkennen of adopteren zitten. Neem gerust even contact op, dan help ik jullie met deze keuze.